W poprzednich artykułach pisałam o tym, że przeszkodą do otrzymania rozwodu może być uszczerbek dla dobra wspólnych małoletnich dzieci małżonków lub sprzeczność z zasadami współżycia społecznego. Kodeks rodzinny i opiekuńczy wymienia jeszcze jedną okoliczność, która może udaremnić rozwód. Zgodnie z art. 56 §3 k.r.o.:
Rozwód nie jest również dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
Powyższe oznacza, że jeżeli rozwodu żąda małżonek wyłącznie winny rozpadu małżeństwa, a małżonek niewinny nie wyraża zgody na rozwód, sąd oddali pozew o rozwód, chyba że odmowa wyrażania zgody jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. To małżonek, który żąda rozwodu, musi udowodnić, że brak zgody współmałżonka na rozwód jest sprzeczny z zasadami współżycia społecznego: „To żądający rozwodu małżonek wyłącznie winny trwałego i zupełnego rozkładu pożycia stron, ma obowiązek dowieść faktów, które stanowiłyby dostateczną podstawę do wyrażenia oceny, że brak zgody na rozwiązanie małżeństwa należy uznać za moralnie naganny, powodowany pobudkami nie zasługującymi na społeczną aprobatę, przy przyjęciu miernika oceny obiektywnej, dokonywanej z zewnątrz.” – wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 10 maja 2016 r., sygn. akt I ACa 85/16
Jakie okoliczności mogą mieć wpływ na wynik sprawy?
W wyroku z dnia 26 października 2000 r., sygn. akt II CKN 956/99 Sąd Najwyższy wskazał, że w sytuacji, w której powód ma kilkuletnie dziecko pozamałżeńskie, które uznał i żyje w konkubinacie z jego matką, zarzucając, że ze względu na dobro tego dziecka odmowę zgody pozwanej na rozwód należy ocenić jako sprzeczną z zasadami współżycia społecznego, powinien wykazać, jak korzystnie zmieni się sytuacja życiowa dziecka po zawarciu małżeństwa z obecną konkubiną. Twierdzenie powoda, że pragnie “zalegalizować” związek z konkubiną, zdaje się wskazywać, iż traktuje małżeństwo jako “formalność”, gdy tymczasem jest to poważna instytucja prawna, mająca rozliczne skutki w życiu samych małżonków, jak i w ich relacjach ze społeczeństwem.
W innej sprawie Sąd Najwyższy wskazał: „Jeżeli powód wyłącznie winny rozkładu pożycia małżeńskiego jest niezdolny do pracy, a stan jego zdrowia wymaga stałej opieki, jaką może mu zapewnić wraz z pomocą w utrzymaniu kobieta, z którą żyje w związku pozamałżeńskim, to tego rodzaju sytuacja życiowa powoda może być uznana za szczególną okoliczność przemawiającą – z punktu widzenia szeroko pojętego interesu społecznego – za orzeczeniem rozwodu.” – Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 1959 r., sygn. akt I CR 599/58.
