Opieka naprzemienna nad dzieckiem po rozwodzie polega na tym, że małoletnie dziecko podlegające władzy rodzicielskiej obojga rodziców, przebywa u nich „naprzemiennie” przez podobne okresy i podlega wtedy ich opiece.
Wspólne wykonywanie władzy rodzicielskiej, w oznaczonych i zbliżonych do siebie okresach czasu, zapewnia rodzicom równy kontakt z dzieckiem i umożliwia zbliżony wpływ na jego wychowanie.
Opieka naprzemienna jest orzekana w wyroku rozwodowym. Sąd w wyroku określa, że dziecko będzie mieszkać z każdym z rodziców w powtarzających się okresach.
Jeżeli rozwodzący się rodzice chcą, aby sąd orzekł opiekę naprzemienną, powinni przedłożyć w toku sprawy rozwodowej pisemne porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywania kontaktów z dzieckiem.
Rozwodzący się rodzice muszą więc współdziałać ze sobą i „dogadywać się” co do sposobu sprawowania opieki nad dzieckiem przez każdego z nich. Bez współpracy niemożliwe będzie przedłożenie w sądzie tzw. porozumienia wychowawczego, tj. porozumienia o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywania kontaktów z dzieckiem.
Z uwagi na to, że orzeczenie opieki naprzemiennej skutkuje tym, że dziecko przebywa u każdego z rodziców w podobnych okresach czasu, sądy często odstępują w takich sprawach od zasądzania od jednego z rodziców konkretnych kwot alimentów na rzecz dziecka. W zamian za to orzekają, że każdy z rodziców będzie samodzielnie ponosić koszty utrzymania dziecka w tym czasie, gdy dziecko będzie przebywać pod opieką danego rodzica.
Sposób określenia opieki naprzemiennej zależy od sytuacji konkretnej rodzinny. Ma na nią wpływ wiele czynników. Dla zobrazowania w jaki sposób można ustalić opiekę naprzemienną, podaję poniżej fragment wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie V Wydział Cywilny z dnia 15 września 2020 r., sygn. akt V ACa 776/18:
I. zmienia zaskarżony wyrok w punkcie drugim w ten sposób, że ustala nadto, że K. K. (1) i A. K. (1) sprawować będą nad małoletnimi dziećmi O. K. i I. K. pieczę naprzemienną w ten sposób, że:
a) dzieci będą pod opieką ojca od każdej niedzieli od godz. 20:00 do każdego wtorku, kiedy to ojciec odwiezie dzieci o godz. 20:00 do miejsca zamieszkania matki,
b) dzieci będą pod opieką matki od każdego wtorku od godz. 20:00 do każdego czwartku do godz. 20:00 w tygodniach nieparzystych roku, kiedy to matka odwiezie dzieci do miejsca zamieszkania ojca, zaś w tygodniach parzystych roku matka będzie kontynuować opiekę do niedzieli do godz. 20:00, kiedy to odwiezie dzieci do miejsca zamieszkania ojca o godz. 20:00,
c) w tygodniach nieparzystych roku dzieci będą pod opieką ojca od czwartku od godz. 20:00 do wtorku, kiedy to ojciec odwiezie dzieci do miejsca zamieszkania matki o godz. 20:00.
