Nie wszyscy wspólnicy spółek z o.o. są zobowiązani do opłacania składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności. Zasadą jest, że obowiązek taki posiada wspólnik jednoosobowej spółki z o.o.
A co ze wspólnikami dwuosobowych spółek z o.o.?
Z literalnego brzmienia art. 8 ust. 6 pkt. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wynika, że za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się wspólnika jednoosobowej spółki z o.o. oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej. W związku z tym, wspólnicy spółek z o.o., w których występuje więcej niż jeden wspólnik, nie są traktowani jak osoby prowadzące pozarolniczą działalność, a w konsekwencji nie ciąży na nich obowiązek uiszczania składek na ubezpieczenie społeczne z tego tytułu…
ALE
W niektórych sytuacjach ZUS uznaje spółkę dwuosobową za spółkę jednoosobową, stwierdzając, że podział udziałów pomiędzy dwóch wspólników miał charakter iluzoryczny i zmierzał do obejścia prawa. Najczęściej są to sytuacje, w których jeden ze wspólników posiada znaczną część udziałów, dzięki czemu może de facto samodzielne decydować o losach spółki, a ponadto wspólnik ten został zatrudniony przez spółkę na podstawie umowy o pracę.
Sąd Najwyższy stoi na stanowisku, że:
„Wspólnik dwuosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, który posiada część udziałów zapewniającą mu prawo do samodzielnego decydowania o wynikach zgromadzenia wspólników i niemal wyłączne prawo do zysku oraz który – wskutek pełnienia funkcji jednoosobowego zarządu – ma nieskrępowaną możliwość samodzielnego decydowania o bieżącej działalności spółki, podlega ubezpieczeniom społecznym jako osoba prowadząca działalność pozarolniczą.” (zobacz: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lipca 2019 r., sygn. akt II UK 24/18 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia III USKP 31/21)
Sądy podkreślają, że w takich sprawach znaczenie ma okoliczność nawiązania przez spółkę z większościowym – niemal jedynym wspólnikiem – stosunku pracy:
„Również wbrew odmiennemu stanowisku Sądu Apelacyjnego, w pełni uprawnione jest odwołanie się w tym względzie do argumentacji, którą posłużył się Sąd Najwyższy w sprawach, w których zakwestionowano możliwość podlegania przez dominujących wspólników spółek z ograniczoną odpowiedzialnością pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu, przyjmując, że nie może być uznane za zatrudnienie pracownicze zatrudnienie dominującego wspólnika w sytuacji, gdy udział innych wspólników w kapitale zakładowym spółki jest tak mały, że pozostaje iluzoryczny (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 7 kwietnia 2010 r., II UK 177/09, OSP 2012 Nr 1, poz. 8; z dnia 3 sierpnia 2011 r., I UK 8/11, LEX nr 1043990; z dnia 7 marca 2018 r., I UK 575/16, LEX nr 2488094; z dnia 13 marca 2018 r., I UK 27/17, LEX nr 2508640). W orzecznictwie tym trafnie stwierdza się bowiem, że z perspektywy prawa ubezpieczeń społecznych tego rodzaju spółkę należy traktować jak spółkę jednoosobową. Spółka dwuosobowa, w której jeden ze wspólników zachował 99 na 100 udziałów, ma bowiem pozycję właścicielską tak dalece dominującą, że nie może być własnym pracodawcą. Taka skala większości udziałów (przewagi głosów) oraz sposób jej wykorzystywania nakazuje traktować stosunki pracy w wieloosobowej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością na równi ze stosunkami w spółce jednoosobowej.” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lipca 2019 r., sygn. akt II UK 24/18).
Wśród orzeczeń sądów można znaleźć takie, w których podkreśla się, że jeżeli pomiędzy większościowym – niemal jedynym wspólnikiem – a spółką, nie została zawarta umowa o pracę, nie ma podstaw do potraktowania wspólnika większościowego na równi ze wspólnikiem jednoosobowej spółki z o.o. Tym samym nie ma podstaw do uznania, że wspólnik większościowy podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności.
Wynik sprawy, w której ZUS stwierdza, że większościowy udziałowiec spółki z o.o. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym na takich samych zasadach jak wspólnik jednoosobowej spółki z o.o., zależy więc m.in. od sposobu podziału udziałów pomiędzy wspólnikami oraz zawarcia przez spółkę z tzw. niemal jedynym wspólnikiem, umowy o pracę.
Zdarzają się sytuacje, w których ZUS uznaje, że większościowy udziałowiec powinien zostać potraktowany na równi ze wspólnikiem jednoosobowej spółki z o.o., pomimo tego, że nie łączy go ze spółką stosunek pracy. W takiej sytuacji pozostaje złożyć odwołanie od decyzji ZUS stwierdzającej podleganie ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności.
